|
|
‘Het wachten is niet op een liberale Islam, het is voldoende om liberale moslims te hebben’.
Verontrust over de enorme toestroom van Turkse en Marokkaanse moslims, wees Frits Bolkestein, de toenmalige leider van de VVD, er in 1991 als eerste op dat een aantal Westerse principes onverenigbaar leken te zijn met de Islam:
- scheiding kerk en staat
- gelijkwaardigheid mensen, in het bijzonder van man en vrouw
- verdraagzaamheid, o.m. voor andersdenkenden en homo’s
- vrijheid van meningsuiting, in het bijzonder over godsdienst.
In de loop der jaren werd de Islam een steeds prominenter issue met onder andere in 1989 de Salman Rushdie fatwa, in 1996 Samuel Huntingtons The clash of civilisations en in 1997 Pim Fortuyn Tegen de Islamisering van Nederland. Daarna volgden 9/11, de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh, de film Fitna van Geert Wilders en de opkomst van de PVV.
Wederzijds werd en wordt er gepolariseerd. Door steile Imans en jihad predikende websites en door populistische politici en onheilsprofeten. Maar kerk en staat hebben altijd een moeizame relatie gehad. Van een orthodoxe kansel – joods, katholiek of islamitisch – is geen liberaal geluid te verwachten. De relevante vraag, zoals bovenstaand citaat van Verhagen, is of individuele moslims zich in Nederland zullen ontwikkelen tot liberale gelovigen en tot loyale burgers van de rechtstaat.
Integratie doet pijn, maar het komt goed
Natuurlijk verloopt de integratie van de 1,8 miljoen vreemdelingen die binnen enkele decennia in Nederland zijn neergestreken niet zonder aanzienlijke problemen. Volgens het Jaarrapport Integratie 2007 van het Sociaal Cultureel Planbureau staat een meerderheid van Nederlanders negatief tegenover de Islam en meer dan 40% (!) vindt dat er hier teveel buitenlanders zijn, vooral Turken en Marokkanen. Het bekende artikel van Paul Scheffer in NRC Handelsblad uit 2000 had als kop ‘Het multiculturele drama’, een toonzetting die verder werd uitgewerkt in zijn boek ‘Het land van aankomst’. Je moet dus enig lef hebben om de stelling te verdedigen dat de integratie juist niet mislukt is, integendeel dat er goede voortgang gemaakt wordt.
Amerika-kenner en publicist Frans Verhagen probeert dat door de ‘nuchtere feiten’ over de integratie in Nederland op een rijtje te zetten. Hij doet dat overtuigend en met verve.
Zou Holland uniek zijn?
Verhagen is er allereerst van overtuigd dat de integratie hetzelfde patroon zal volgen als dat van de Ieren, Italianen, Russen, Chinezen etc. in Amerika. Ongetwijfeld veel ups and downs, vele, meestal nauwelijks relevante maatregelen van de overheid, maar uiteindelijk resulterend in een nieuw evenwicht tussen de autochtonen en de derde generatie migranten. Een tweezijdig proces om te leren leven met verandering. Het is niet moeilijk te wijzen op achterstanden, zoals in Nederland thans veel gebeurd, het glas is dan halfleeg. Bedacht dient te worden, stelt Verhagen, dat elke samenleving meerdere culturen omvat (bijvoorbeeld onze oude zuilen) en dat deze gevarieerdheid onmisbaar is om voldoende adaptief c.q. toekomstvast te zijn.
Veel van de huidige problemen zijn primair cultureel en sociaal-economisch van aard en niet religieus of raciaal. Het gaat goed komen, schrijft hij, hou op met cultuurpessimisme en verkrampt nationalisme. Pers de Nederlandse identiteit niet in een keurlijf van liberaal, blank en seculier; ook een vrome zwarte moslim kan goed loyaal Nederlander zijn. Dubbele nationaliteit is geen probleem (zoals een Turks meisje zei: kiezen tussen Turkije en Holland is net zo raar als kiezen tussen mijn vader en moeder.) Wees niet zo somber als Paul Scheffer. Door onderwijs en de kracht van onze Westerse cultuur (consumentisme!) zullen de moslims zich aanpassen waarbij overigens ook de huidige Nederlandse samenleving zal veranderen.
Scepsis: eerst zien, dan geloven
‘Was het allemaal maar waar’ verzucht Marco Pastors, lijstrekker van Leefbaar Rotterdam, in een voorwoord. Hij wijst op klachten van mensen die ‘last hebben van ongebreidelde en ongekwalificeerde
 |
| Marco Pastors (1965, gemeenteraadslid namens Leefbaar Rotterdam |
immigratie, van immigranten die zich vervolgens niet willen aanpassen. Mensen zien hun wijk overlopen met werklozen die hun kinderen niet opvoeden, kinderen die gepest worden op het schoolplein omdat ze niet zwart of moslim zijn, onderwijzers die bang zijn, zonen en dochters die aan een analfabete neef of nicht uitgehuwelijkt worden, homoseksuelen die zich moeten verstoppen voor eigen geloofsgenoten etc. Zijn die klachten onterecht? Gaat het echt zo prima als Verhagen beweert? Dacht het niet’; eind e citaat.
Kortom
Toch lijkt het logisch dat, ondanks alle scepsis de integratiemachine op den duur zal werken. Maar Verhagen onderschat misschien twee aspecten:
A: de grote en hardnekkige schooluitval in het VMBO. Daarmee ontstaat mogelijk een harde groep ongeschoolde en in de straatcultuur vervormde jonge mannen, achterblijvend bij de meisjes, maatschappelijk zwak, rancuneus. Crimineel machogedrag moet dat compenseren. Een klein deel zal wellicht radicaliseren. En de negatieve impact daarvan op justitie, publieke opinie en politieke stabiliteit zal, zo valt te vrezen, langdurig en gevaarlijk zijn. Zal Nederland in staat zijn op tijd dat onderwijs aan te passen aan de behoefte?
B. De melting pot in de USA werkte in een tijd van economische expansie. Iedereen kon geloven in de American dream en de pursuit of happiness. Zal dat blijven? En zijn de Europese omstandigheden vergelijkbaar?
Zie verder:
Feiten en cijfers over positie van allochtonen, Volkskrant 2007
|
|
