Boekpraat.nl
Henk Hagenberg - mijn beste boeken, samengevat
 

Alain de Botton

The Romantic movement
Sex, shopping and the novel
©1994 Picador
326 pagina’s   (samengevat juni 2010)

 

 
 
Alain de Botton
(1969, Zürich), schrijver en filosoof.

Een roman over liefde? Nee, een studie over liefde.
Het begin, de opbloei, de luister en de neergang van de verhouding tussen Alice en haar vriend Eric - de auteur fileert de latrelatie tot in detail. Daarbij steeds schakelend tussen observaties over de  lifestyle van jonge mensen, hun modieuze opvattingen, ethiek en smaak, en, anderzijds, de inzichten van filosofen, psychologen en beroemde auteurs.
Als lezer blijf je op afstand. De protagonisten zijn dragers van ideeën en opvattingen. Als mensen van vlees en bloed zijn ze niet altijd overtuigend, hun teksten soms bot. De sex wordt niet voelbaar, over laag bij de grondse zaken als voorbehoedsmiddelen of het krijgen van kinderen wordt niet gerept. Maar zoals altijd bij de Botton is het taalgebruik elegant, erudiet en geestig. En de schematische illustraties leuk en verhelderend. 

Alice
24 jaar, universitaire opleiding, behandelt met succes klanten bij een reclamebureau. Licht groene ogen. Als kind heeft ze overal gewoond - Barcelona, Long Island, Neuilly –  haar vader werkte voor een internationaal warenhuis. Een vertrouwd ‘thuis’ was er niet bij mede omdat haar moeder, nu voor de derde keer getrouwd en woonachtig in Miami, zich altijd gedroeg als een vlotte maar egocentrische en zelfs haatdragende vrouw. Een type dat elke faux pas of vergeten verjaardag denkt te kunnen goedmaken met de gespeelde hartelijkheid van: ‘Schat, je weet toch hoeveel ik van je hou…’
Alice heeft een piepklein flatje in London, propvol knusse kussens in bonte kleuren, (kitsch) antiek, een prikbord met familiekiekjes, een overvolle klerenkast, een oude schrijfmachine en een stapel dagboeken. Haar vriend Eric noemt het een schroothoop en ergert zich in het bijzonder aan een roodfluwelen ‘I love Rome’ hoofdkussen waar Alice sentimenteel aan gehecht is. Ze heeft iets van de romantische levenshouding van Emma Bovary, in de zin dat ze de neiging heeft haar wankele zelfvertrouwen en besef van eigen zwakheden te compenseren met dromen over een liefde met een grote L en met gepassioneerd shoppen. (De Botton herinnert eraan dat Flaubert in zijn beroemde roman óók een beeld schetste van opkomend consumentisme.) Glossies nemen bij Alice de plaats in van Emma Bovary’s romannetjes. Verder leest ze graag pop zelfkennis boeken op zoek naar haar eigenlijke ik. Maar Alice is absoluut niet dom, integendeel, wèl sensitief en nieuwsgierig. Wispelturig en spontaan maar gereserveerd in groepen. 

Eric
Begin 30, blauwe ogen, geestige conversatie, BMW, succesvolle en zelfverzekerde beurshandelaar na een aanvankelijke opleiding als arts. Onsentimenteel, gelooft in survival of the fittest. Kent alle restaurants in Londen, reist vaak voor zaken, man van de wereld. Hij heeft Alice in één avond bekwaam versierd. In het samenzijn met Alice voert hij de vanzelfsprekende regie. Van meet af aan heeft hij gesuggereerd om apart te blijven wonen, in wat hij noemt een ‘volwassen relatie’. Meestal komt Alice bij hem slapen, niet andersom. Zijn flat is in smetteloze, minimalistische Japanse stijl uitgevoerd, elke accessoire zorgvuldig op z’n plaats. Misschien is de compulsieve ordelijkheid nodig als tegenwicht voor de onvoorspelbaarheid van de beursvloer. Misschien ook spelen een rol herinneringen aan de drankzucht en woedeaanvallen van zijn mislukte vader en aan de ijzeren wilskracht van zijn moeder. Eric is geboren en getogen in Londen en voelt zich, hoe kan het anders, op en top Engels. Onder het vernis van de internationale zakenman is hij, in vergelijking met Alice, enigszins provinciaals. Niet open voor nieuwe dingen en al helemaal niet voor ‘self-indulgent introspection bullshit’, zoals hij de lectuur van Alice noemt. Zijn favoriete boeken zijn escapistisch, James Bondachtige avonturen. 

Elkaar leren kennen

Een nieuwe relatie betekent het begin van een ontdekkingstocht. Allereerst naar het verschil in individuele waardesystemen. Is zijn of haar huis esthetisch of functioneel ingericht? Waarom? Bewondert je partner succes en kracht of heeft hij/zij empathie voor zwakkeren? Loopt hij/zij onbekommerd naakt door het huis of eerder schuchter, behept met schaamte gevoelens? En hoe zit het met de emotionele naaktheid? Sommige mensen verbergen eigen gevoelens eloquent, geven nooit de illusie van onkwetsbaarheid op. Denken dat ze bemind worden om hun verdiensten (carrière, schoonheid, geld etc.) en niet om zichzelf. Willen nooit bevoogd worden of afhankelijk zijn en geven liever royaal rondjes weg dan zelf dank je wel te hoeven zeggen.
Dan is er zoiets als de voorspelbaarheid van de partner, wat zal zijn/haar reactie zal zijn in bepaalde situaties? Welke contradicties zijn er tussen woorden en daden? Is er gelijkwaardigheid in de relatie of is een van de partners ‘machtiger’ want onverschilliger? Hoe zit het met wederzijdse religieuze attitudes? En dan, is er sprake van verborgen misogynie in de zin dat manlief bang is ontmaskerd te worden als de naakte keizer door de psychologisch sterkere vrouw in de figuur van een uitdagende Olympia (Manet!) of een dominante moeder zoals die van Eric? 
In dit soort verkenningen is de Botton een erudiete en onderhoudende leidsman. Hij observeert scherp en citeert uit rijke bron: Proust, Schopenhauer, Rousseau, Donald Winnicott (kinderpsycholoog) Samuel Becket, Descartes, Andy Warhol en vele anderen. 

Philip:onbedoeld maar wel gewenst
Als Eric weer een zwijgzame bui heeft en niet mee wil naar een tweedehands meubel markt, gaat Alice samen met geluidstechnicus Philip, een goede kennis van haar beste vriendin.

..wie zou niet zo gezien willen worden?..

Philip ontdekt in haar al gauw iemand met soul.  Subtiel, poëtisch maar ook ontvankelijk voor verdriet en lijden. Haar gezicht doet hem denken aan de lezende Maria magdalena van Rogier van de Weijden.

Aangezien ze bij elkaarin de buurt werken is het niet meer dan logisch dat ze in de weken daarna een paar keer gaan lunchen. Het klikt. Ze voelen elkaar goed aan en praten makkelijk over gevoelens, waar Eric juist een broertje dood aan heeft.
Dan, bij een diner waar ze tegenover Eric komt te zitten, is het plotseling over voor Alice. Ze hoort hem praten met zijn tafeldame en wat voorheen magie was ervaart ze nu als gewoontjes, als afgezaagde verhalen vol herhalingen.

Hun relatie was een fase, ze zijn elkaar definitief gepasseerd.