Boekpraat.nl
Henk Hagenberg - mijn beste boeken, samengevat
 

Stieg Larsson

Mannen die vrouwen haten
© 2005 Uitgeverij Signatuur/ Utrecht
559 pagina’s           (samengevat augustus 2009)

 

Stieg Larsson
1954-2004

De Zweden doen veel dingen goed; een voorbeeld is het schrijven van crime fiction. Maj Sjöwall en Per Wahlöo waren de eersten die in de Martin Beck reeks iets van maatschappelijke betrokkenheid introduceerden. En Henning Mankel laat Kurt Wallander als klassiek vereenzaamde politieman (denk aan Morse en A touch of Frost) samenwerken met zijn dochter in een interessante haat/liefde relatie.

Nu zijn er van de vroeg gestorven journalist Stieg Larsson (1954- 2004) postuum drie thrillers verschenen met als eerste ‘Mannen die vrouwen haten’. Dik als een telefoonboek – 559 pagina’s – en net zo complex, wijdlopig, onwaarschijnlijk en boeiend als een verhaal van Dickens. Het dragende duo bestaat uit Mikael Blomkvist, een kritische journalist, gescheiden en van middelbare leeftijd en - als prima vondst - Lisbeth Salander een anorectische, 24 jarige punkster met een flair voor het hacken van computers. Mikael heeft al jong naam gemaakt door een geruchtmakende misdaad aan het licht te brengen. Zijn speurdersneus gebruikt hij nu als uitgever en eigenaar van het zakenblad Millenium. Zijn mede-eigenaar sinds vele

Noomi Rapace als Lisbeth Salander in de film het boek. Regie Niels Oplev, 2009

jaren is Erika Berger, die weliswaar getrouwd is maar waarmee hij toch, met aller instemming, zoals hij het uitdrukt occasionally naar bed gaat. Verder is Mikael een Mr. Perfect: intelligent, doortastend, integer etc. Lisbeth daarentegen heeft kennelijk een slechte jeugd gehad – slaag, armoede, verwaarlozing? – ze wil er nooit iets over kwijt. Op school zei ze al niets, een loner, en uiteindelijk is ze onder curatele gesteld, tot voor kort bij een wijze, ondersteunende advocaat Palmgren. Die heeft haar geïntroduceerd bij beveiligingsbedrijf Milton Securities. Want ze mag er dan onmogelijk uitzien en zich gedragen als een freak maar Lisbeth heeft uncanny talent voor persoonsonderzoek. 

Twee verhaallijnen
Het boek begint in 2002 met de veroordeling van Mikael wegens smaad. Hij heeft een vooraanstaand zakenman Wennerström in Millenium beschuldigd van fraude en hoewel absoluut niet passend bij zijn anders zorgvuldige werkwijze, bleek de beschuldiging aantoonbaar vals te zijn.
Op dat punt in zijn leven wordt hij door een oude captain of industry, Henrik Vanger van het Vanger Concern uitgenodigd om een hernieuwd onderzoek te doen naar de nooit opgehelderde moord in 1966 op zijn veertienjarige nicht en oogappel Harriet Vanger. Omdat iedereen in de familie schoon genoeg heeft van Henriks obsessie met de moord, zal Mikael het doen voorkomen dat hij werkt aan een kroniek over het geslacht Vanger. Dat verhaal van de familie benut auteur Larsson om een kritisch boekje open te doen over Scandinavische sympathieën voor raszuiverheid, antisemitisme en sterilisatie. 
In de loop van het eigenlijke moordonderzoek komen Mikael en Lisbeth op het spoor van bloedige serie moorden op vrouwen met zelfs een martelkelder à la Marc Dutroux. Tegelijkertijd wordt

Lisbeth Salander, het meisje met de drakentattoo

Lisbeth door haar nieuwe voogd sadistisch verkracht. Als een enigszins schijnheilige rechtvaardiging om dit soort wandaden tot in detail te beschrijven citeert Larsson hier en daar uit Zweeds onderzoek naar geweld tegen vrouwen. Verder noemt hij de schrijfsters Val McDermid en Sara Paretsky indirect als muzen.
Interessanter zijn de beschrijvingen hoe Lisbeth en haar kompanen in de hacker schaduwwereld, computers leegzuigen en telefoons tappen en zo vrijwel elk gezocht gegeven boven tafel krijgen. Natuurlijk wordt op die manier ook het schimmige, internationale imperium van brievenbusbedrijven Wennerström opgerold. Illegaal verkregen informatie? Zeker, maar Mikael kan zich verschuilen achter zijn journalistieke bronbescherming. Dat is slim gevonden.

Zeker de eerste helft van het boek is prima. Daarna ontkomt de schrijver niet aan grof geweld en onwaarschijnlijkheden maar voor ontspanningslectuur staat dat succes niet in de weg. Integendeel! Wereldwijd zijn er nu 27 miljoen exemplaren van de Millenium trilogie verkocht![1] 



[1] Opgave The Economist 13 maart 2010.  De Wallander crime stories van Mankell zijn ook enorm succesvol met een oplage van 40 miljoen exemplaren en sterke adaptaties voor televisie.